Diaspora to pojęcie odnoszące się do rozproszenia ludności jakiegoś narodu lub grupy etnicznej poza ich historyczną ojczyzną. Obejmuje ludzi, którzy mieszkają na stałe lub czasowo w innych krajach, ale zachowują poczucie przynależności kulturowej, religijnej lub narodowej do swojego pierwotnego kraju czy wspólnoty.
1. Pochodzenie terminu
- Słowo diaspora pochodzi z języka greckiego: διασπορά (diaspora), co oznacza „rozsianie” lub „rozproszenie”.
- Pierwotnie odnosiło się do rozproszenia Żydów po zburzeniu Świątyni w Jerozolimie w 586 r. p.n.e. (przez Babilończyków) oraz w 70 r. n.e. (przez Rzymian).
2. Współczesne znaczenie
Obecnie termin „diaspora” jest używany w szerszym znaczeniu i odnosi się do rozproszenia różnych narodów lub grup na całym świecie.
a. Rodzaje diaspory
- Narodowa:
- Rozproszenie ludzi z jednego narodu, np. polska diaspora w USA, Kanadzie czy Niemczech.
- Religijna:
- Grupy religijne, które żyją poza swoimi głównymi obszarami zamieszkania, np. żydowska diaspora na całym świecie.
- Etniczna:
- Rozproszenie grup etnicznych w wyniku migracji, np. armeńska diaspora po ludobójstwie w 1915 roku.
3. Przyczyny powstawania diaspory
Diaspory powstają z różnych powodów, takich jak:
- Wojny i prześladowania:
- Ludzie zmuszeni są opuszczać swoje ojczyzny w wyniku konfliktów lub prześladowań, np. uchodźcy syryjscy.
- Emigracja ekonomiczna:
- Ludzie opuszczają kraj w poszukiwaniu lepszych warunków życia, np. Polacy wyjeżdżający do Wielkiej Brytanii po 2004 roku.
- Katastrofy naturalne:
- Zniszczenia spowodowane klęskami żywiołowymi mogą zmusić ludzi do migracji.
- Kolonializm i handel niewolnikami:
- W historii grupy ludności były przemieszczane siłą, np. afrykańska diaspora powstała w wyniku handlu niewolnikami.
- Dobrowolna migracja:
- Ludzie wybierają życie za granicą, aby rozwijać się zawodowo, edukacyjnie lub kulturowo.
4. Cechy diaspory
- Silne poczucie tożsamości:
- Członkowie diaspory często utrzymują silną więź z ojczyzną, kulturą, językiem i tradycjami.
- Tworzenie wspólnot:
- Ludzie z jednej diaspory często organizują się w społeczności, budując ośrodki kultury, szkoły, kościoły czy kluby.
- Wpływ na kraj macierzysty:
- Diaspory mogą wspierać swoje ojczyzny finansowo, politycznie czy kulturowo, np. wysyłając pieniądze rodzinom w kraju.
5. Przykłady znanych diaspor
a. Żydowska diaspora
- Jedna z najstarszych diaspor na świecie, której początki sięgają czasów starożytnych.
- Obecnie największe społeczności żydowskie znajdują się w Izraelu, USA, Francji i Kanadzie.
b. Polska diaspora
- Liczba Polaków i osób polskiego pochodzenia mieszkających za granicą szacowana jest na około 20 milionów.
- Największe skupiska Polaków znajdują się w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Brazylii.
c. Armeńska diaspora
- Rozsiana głównie w Rosji, USA, Francji i na Bliskim Wschodzie, w wyniku ludobójstwa Ormian w Imperium Osmańskim.
d. Afrykańska diaspora
- Składa się z potomków osób siłą przesiedlonych w ramach handlu niewolnikami oraz współczesnych emigrantów.
6. Rola diaspory w świecie
Diaspory odgrywają istotną rolę w:
- Gospodarce:
- Przesyłanie pieniędzy przez diasporę do rodzin w kraju ojczystym może stanowić istotną część gospodarki (np. w Indiach czy Filipinach).
- Polityce:
- Diaspory wpływają na politykę w swoich krajach zamieszkania oraz macierzystych (np. lobby żydowskie w USA).
- Kulturze:
- Diaspory wnoszą różnorodność kulturową do swoich krajów osiedlenia, wzbogacając ich sztukę, muzykę, kuchnię i tradycje.
Diaspora to zjawisko, które odzwierciedla globalną mobilność ludzi oraz ich zdolność do zachowania tożsamości mimo oddalenia od ojczyzny. Diaspory są mostami łączącymi różne kultury, narody i społeczności, a ich obecność przyczynia się do budowania bardziej różnorodnego i wzajemnie powiązanego świata.
